Sažetak | Otpadne vode su potencijalno onečišćene vode kod kojih dolazi do promjene fizikalnih kemijskih i mikrobioloških značajki. One se sastoje od organskih sastojaka poput ugljikohidrata, proteina, ulja i masti. Razlikujemo pet vrsta otpadnih voda: komunalne, industrijske, oborinske, procjedne i poljoprivredne.
Postoji pet vrsta onečišćenja vode, a to su: fizičko, kemijsko, biološko, udarno i radiološko. U fizičko onečišćenje ubrajaju se fizikalna svojstva od kojih je najznačajnija temperatura koja se povećava u otpadnoj vodi, zatim boja, miris, mutnoća i okus. Kada je temperatura vode veća, smanjuje se koncentracija otopljenog kisika u vodi. Kod kemijskog onečišćenja prisutni su ioni kojih nema u prirodnim vodama. Što se tiče organskog kemijskog onečišćenja, ono je izazvano naftom, organskim bojama te kiselinama. Biološko onečišćenje sastoji se velikim dijelom od patogenih bakterija, virusa i drugih mikroorganizama koji su opasni za ljudsko zdravlje. Oni dolaze u površinske vode putem otpadnih voda iz naselja, ali i u podzemne vode iz kanalizacije ili iz septičkih jama. Voda se dezinficira pomoću UV zračenja, ozonizacije i klora. Udarno se onečišćenje događa kod naglog ispuštanja otpadnih voda u one prirodne. Biljni uređaji su umjetno izgrađene močvare koje se sastoje od više međusobno povezanih bazena kroz koje prolazi otpadna voda. Oni se koriste za pročišćavanje otpadnih voda manjih naselja, a njihova svrha je maksimalno pročišćavanje otpadne vode uz pomoć fizikalnih, kemijskih i bioloških postupaka do stupnja da voda ne bude štetna za ljudsko zdravlje i ne sadrži patogene mikroorganizme. Osim mikroorganizama, u biljnom je uređaju potrebno ukloniti dušik, fosfor, organske i suspendirane tvari. Danas se primjenjuje više od 1000 biljnih uređaja za pročišćavanje u svijetu. Primjerice, u Češkoj se biljni uređaji proučavaju više od tri desetljeća, a 1999. godine je pušteno u pogon više od 100 biljnih uređaja. U Hrvatskoj su nastali nešto kasnije jer projekti i održavanja nisu bili precizno određeni, no danas se situacija oko toga promijenila na bolje.
Makrofiti su vodene biljke koje se koriste u biljnim uređajima, a to su najčešće biljke koje prirodno rastu u priobalnim područjima jezera i močvare. Njihove glavne funkcije su fizički učinak koji stabilizira površinu biljnog uređaja, štite od smrzavanja u zimi, osiguravaju povoljne uvjete za fizičku filtraciju te omogućuju stvaranje velikih površina za rast mikroorganizama.
Najznačajniji primjeri biljnih uređaja u Hrvatskoj su biljni uređaji u Lukaču, u Vinogradci te u Vrlici. |